Ý nghĩa các chỉ số của dầu nhớt

Nhiều người thường thắc mắc các chỉ số như SAE 20W-40 rồi API SF,
SG…. được in trên chai nhớt, trên lốc máy, trên cây thăm nhớt… có ý
nghĩa gì?

API (chữ viết
tắt của American Petroleum Institute) đây là hiệp dầu khí Hoa Kỳ. Cấp
chất lượng của API cho động cơ chạy xăng là SA, SB, SC, SE, SF, SG, …
cho đến cấp chất lượng SM (đụng nóc)



(hiện tại chỉ có mỗi dầu nhớt dành cho xe hơi mới có cấp chất lượng
đụng nóc này (trong đó Castrol Magnatec với cấp chất lượng API SM hiện
đang được phân phối rộng rãi bởi WASHPRO. Vietnam ). Còn các dầu nhớt
thông dụng cho xe máy thường là SF và SG.

API cho động cơ diesel ký hiệu là CA, CB, CC, CD, …

Người ta vẫn thường gọi chỉ số này là Phẩm chất nhớt hay Cấp nhớt,
cấp nhớt càng cao thì phụ gia càng nhiều và cao cấp, đáp ứng các yêu cầu
khắc nghiệt của các chi tiết máy xe đời mới. (xem thêm: Nguyên lý bôi trơn)

JASO (chữ viết
tắt của Japanese Automotive Standards Organization) đây là tổ chức chứng
nhận tiêu chuẩn ôtô của Nhật Bản. Có nhiều tiêu chuẩn của JASO, tuy
nhiên đối với loại xe 4 thì là JASO MA, còn xe 2 thì là JASO FC.

SAE (chữ viết
tắt của Society of Automotive Engineers) dịch là hiệp hội kỹ sư tự động
hóa, để dễ hiểu thì các công ty dầu nhớt gắn liền với tiếng Việt cho dễ
nhớ là “Độ nhớt”. Độ nhớt phân ra làm 2 loại: đơn cấp và đa cấp.

* Đơn cấp


(thường chỉ có ký hiệu SAE 40, SAE 50 (vd Shell Advance 4T SAE 40) độ
nhớt giảm nhanh theo nhiệt độ dầu. Ở môi trường Việt Nam hoàn toàn có
thể sử dụng loại dầu này. Tuy nhiên, khi máy còn nguội, dầu sẽ hơi đặc
và không được bơm tốt lên các chi tiết máy, khả năng giải nhiệt của loại
dầu đơn cấp cũng rất kém.

Loại dầu này thường được dùng cho các loại động cơ 2 kỳ, máy cắt cỏ,
máy nông nghiệp, công nghiệp… hay để người sử dụng pha vào các phụ gia
đặc biệt.

* Đa cấp


(ký hiệu SAE 20w-40, SAE 15w-40): độ nhớt của dầu theo nhiệt độ ổn
định hơn so với dầu đơn cấp. Hơn nữa, độ loãng của dầu vẫn đảm bảo dù
nhiệt độ thấp, do đó việc bơm dầu bôi trơn khi máy “nguội” sẽ tốt hơn…

Độ nhớt đóng vai trò quan trọng trong tính chất của một loại dầu động
cơ. Nếu đánh giá theo độ nhớt của SAE, dầu có chữ “W” là loại đa cấp,
dùng trong tất cả các mùa. Hệ thống phân loại của SAE khá phức tạp, nó
liên quan tới nhiều khái niệm khác nhau. Tuy nhiên, có thể chỉ ra những
yếu tố chính. Đối với dầu đa cấp, sau chữ SAE là tiền tố như 5W, 10W hay
15W, 20W.

Những số đứng trước chữ “W” (còn gọi là thông số
đầu) dùng để chỉ khoảng nhiệt độ mà loại dầu động cơ đó có độ nhớt đủ để
khởi động xe lúc lạnh. Để xác định nhiệt độ khởi động theo ký tự này,
bạn chỉ cần lấy 30 trừ đi các số đó nhưng theo nhiệt độ âm. Ví dụ, dầu
10W sẽ khởi động tốt ở -20ºC, dầu 15W khởi động tốt ở -15ºC.

Các loại dầu động cơ ở các nước hàn đới thường là loại 5W, 10W, 15W
nhưng đa số các sản phẩm ở Việt Nam chỉ là loại 10W, 15W hay 20W. Mặc dù
không có ý nghĩa quan trọng khi khởi động vì thời tiết ở Việt Nam
thường không quá lạnh, nhưng để đạt được các yêu cầu khởi động lạnh, các
nhà sản xuất phải thêm vào các chất phụ gia nên dầu có số càng nhỏ thì
càng đắt. Loại 10W, 15W và 20W có mức giá trung bình nên được các hãng
dầu nhờn nhập về hoặc sản xuất ở Việt Nam.

Đứng sau chữ “W” ở loại dầu đa cấp có thể là chữ 40, 50 hoặc 60. Thông thường, số càng to thì độ nhớt càng lớn và ngược lại.

Đây là ký hiệu độ nhớt tương đương khi ở nhiệt độ làm việc. Ví dụ với
nhớt 10W40, khi ở nhiệt độ thường thì khá loãng, tương đương dầu Sae
10, nhưng ở mặt tiếp xúc các chi tiết máycó nhiệt độ cao, thì nhớt sẽ kéo màng với độ nhớt tương đương dầu Sae 40.

Tham khảo thêm: các bài viết chuyên đề dầu nhớt

(Source: tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau)